ការធ្វើអនុប្បយោគ ឬអធិប្បយោគដីធ្លី គឺជាអ្វី? ខុសគ្នាយ៉ាងដូចម្តេច?
នៅកម្ពុជា រដ្ឋបានបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ខ្លួនជាពីរធំៗ គឺទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ និងទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋ។ ទ្រព្យទាំងពីរប្រភេទនេះ អាចធ្វើចំណាត់ថ្នាក់ឡើងវិញបានតាមរយៈអនុប្បយោគ ឬអធិប្បយោគ។
តើទ្រព្យរដ្ឋទាំងពីរនេះជាអ្វី? ហើយការធ្វើអនុប្បយោគ ឬអធិប្បយោគនេះ មានន័យយ៉ាងណា?
ជាដំបូង ត្រូវស្គាល់ពីទ្រព្យសាធារណៈរបស់រដ្ឋ និងទ្រព្យឯកជនរបស់រដ្ឋជាមុនសិន។
ទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ គឺទ្រព្យសម្រាប់បម្រើប្រយោជន៍សាធារណៈជនទូទៅ ហើយមិនអាចលក់ដូរបានដាច់ខាត មានដូចជា ស្ពាន ផ្លូវ សួនច្បារ សាលារៀនរដ្ឋ មន្ទីរពេទ្យរដ្ឋ ប្រាសាទ បឹងបួរ ទន្លេ សមុទ្រ អគាររដ្ឋបាល ព្រៃឈើជាដើម។
ដោយឡែក ទ្រព្យឯកជនរបស់រដ្ឋ គឺអចលនទ្រព្យដែលធ្លាប់ជារបស់រដ្ឋ ដែលត្រូវបានផ្ទេរទៅឱ្យឯកជន ក្នុងទម្រង់ផ្សេងៗ។ ភាគច្រើនជាដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច និងដីសម្បទានសង្គមកិច្ច ដែលរដ្ឋបានលក់ ឬជួលទៅឱ្យឯកជន។ (អានបន្ថែម)
បើតាមច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រង ការប្រើប្រាស់ និងការចាត់ចែងលើទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ ទ្រព្យទាំង ២ ខាងលើ អាចផ្លាស់ទម្រង់បាន តាមរយៈការធ្វើអនុប្បយោគ និងអធិប្បយោគ។
អនុប្បយោគ មានន័យថា ជាការធ្វើចំណាត់ថ្នាក់ឡើងវិញ នូវទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ មកជាទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋ។
ការធ្វើអនុប្បយោគ គឺធ្វើឡើងចំពោះតែទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋណា ដែលបាត់បង់លក្ខណៈសម្បត្តិក្នុងការបម្រើប្រយោជន៍សេវាសាធារណៈ។
ឧទាហរណ៍ ក្នុងឆ្នាំ ២០២០ ផ្ទៃដីបឹងតាមោកយ៉ាងហោចជិត ៧០០ ហិកតាត្រូវបានកាត់ឱ្យស្ថាប័នរដ្ឋ និងឯកជន ដែលការកាត់នេះ ធ្វើឡើងតាមការធ្វើអនុប្បយោគ។ ការធ្វើបែបនេះបាន ក៏ព្រោះតែបឹងនេះ បានបាត់បង់ប្រយោជន៍ជាសាធារណៈទៅហើយ។ (អានបន្ថែម)
ឧទាហរណ៍មួយទៀតគឺការកាត់ដីព្រៃឈើចាស់ឱ្យឯកជន។ ដូចគ្នា ការធ្វើអនុប្បយោគបានលុះត្រាតែដីនោះ គ្មានព្រៃឈើទៀតទេ ឬព្រៃឈើបានបាត់បង់អស់យូរមកហើយ។
ចំណែក អធិប្បយោគវិញ គឺផ្ទុយពីអនុប្បយោគ ពោលគឺការធ្វើចំណាត់ថ្នាក់ឡើងវិញនូវទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋ មកជាទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ចំពោះទ្រព្យឯកជនរបស់រដ្ឋ ដែលមានតម្រូវការនៃការបម្រើផលប្រយោជន៍សាធារណៈ ឬការផ្តល់សេវាសាធារណៈ។
ក្រោយការធ្វើអធិប្បយោគ ទ្រព្យសម្បត្តិទាំងនោះ មិនអាចជាកម្មវត្ថុនៃការលក់ ការដូរ សម្បទាន ការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ និងការជួលបានទៀតនោះទេ។
គួរបញ្ជាក់ថា ទាំងអនុប្បយោគ និងអធិប្បយោគ ត្រូវធ្វើតាមវិធានដែលកំណត់ដោយច្បាប់ ប៉ុន្តែការធ្វើអនុប្បយោគ អាចធ្វើទៅបានចំពោះតែទ្រព្យសម្បត្តិទាំងឡាយណា ដែលបានចុះក្នុងបញ្ជីសារពើភណ្ឌទ្រព្យសម្បត្តិរបស់រដ្ឋរួចហើយ។
In Cambodia, the government has divided its property into two types: state public property and state private property. These two types of property can be reclassified through denationalization or nationalization.
What are these two types of property? and how do denationalization and nationalization work?
State public property refers to the immovable property of the state being used for public benefit. Public property includes but is not limited to bridges, roads, parks, public schools, public hospitals, temples, lakes, rivers, seas, forest, and administration buildings, among others.
According to Articles 15 and 16 of the Land Law, this type of property cannot be traded.
Meanwhile, state private property refers to the state land that no longer has public usage. Simply put, this type refers to state land that has been transferred to the private sector. The transfer can be done in form of economic or social land concessions.
This type of land can be sold, rented out, or transferred, but under limited conditions. (Read more)
These two types of property can be reclassified through denationalization or nationalization.
According to Law on State Property Management and Use, denationalization of state property refers to the reclassification of state public property to state private property.
Denationalization can be done only if the state public property loses the qualifications to serve a public interest.
For example, the act that the government reclassifies and grants Boeung Ta Mok land to the private sector is called denationalization. This can be only because the lake itself has already had no public usage. (Read more)
The same applies when the government grants forested land to the private sector. The forested land denationalization can proceed only when the land has lost its forest for a long period of time already.
Meanwhile, the nationalization of state property is the opposite, referring to the reclassification of state private property to state public state. This is enforced when state private property is valuable for public interest or service.
The nationalized property will no longer be the object for sale, exchange, concession, right transfer, and lease.
Both processes of denationalization and nationalization of state property are determined by law but denationalization is made only for properties that are already listed in the state property inventory.
Source: https://construction-property.com/denationalization-vs-nationalization-of-state-property/